తాకట్టు విడుదల

“మేమ్! మీ కోసం విమలమ్మ గారొచ్చారు” అని చెప్పింది నర్సు.

“అలాగే, పిలువు” అంది డా.హేమలత.

“కూర్చో విమలా, బాగున్నావా? ఈ మధ్య కాలంలో నీ గురించి వింటుంటే చాలా సంతోషంగా ఉందనుకో, కొంచెం ఒళ్ళు చేసావు” అంటూ ఆప్యాయంగా పలుకరించింది.

“ఏముంది లతమ్మా, మీకు తెలియనిది?” అంది విమల కళ్ళు చెమర్చగా. “కొత్త బిల్డింగ్‌లోకి ఆఫీసు మారుస్తున్నాం. మీరు, డాక్టర్ గారు ఓపెనింగ్ చేయాలి మీ చేత్తో”.

“రాజా ఫైనాన్స్”…ఆహ్వానం చూసి, “తప్పకుండా వస్తాం. నీ పేరు పెట్టకపోయావా?” అంది లత.

“ఎంతైనా కొడుకు గదమ్మా” అని, సెలవు తీసుకుంది విమల.

తలుపు తీయగానే, ఆమెకు ముందొకరు, వెనుక ఒకరు కుర్రాళ్ళు తోడుగా నడుస్తున్నారు.

హేమలత గతం నెమరు వేసుకుంటూ గదిలో కూర్చుంది. విమల తన జీవితంలో ఎన్నో ఎత్తుపల్లాలు చూసింది. అవన్నీ తనకు తెలిసినంతగా మరెవ్వరికీ తెలియదేమో!

***

సుమారు నాలుగు సంవత్సరాల క్రితం, “లతమ్మా! ఈ ఒక్కసారికి తప్పదు,” అంటూ ఏవో స్టాంపు కాగితాలు ముందుకు పెట్టింది. “ఏంటిది విమలా? ఏకంగా దస్తావేజులు తెచ్చేసేవు”, అన్నది ఆదుర్దాగా హేమలత.

“ఔనమ్మా నా ఇంటివి. ఓ రెండు లక్షలు కావాలి”, అంది నెమ్మదిగా విమల.

“ఉన్న ఒక్క నీడ, నీ పదేళ్ల సంపాదన అది! ఎందుకిలా? బంగారం కొంటావ్. అంతలోనే తాకట్టు పెడతావు. ఇపుడేమో ఇల్లు. రిస్కు విమలా. అసలే వెంకటనగర్ గుడి వెనక మంచి ప్రదేశం. వద్దు. ఆలోచించు. ఈ వయసులో అప్పు చేసి, పెద్ద పెట్టుబడులు పెట్టినా మంచిది కాదు”, అంటూ ఇంకేం వినదల్చుకోనట్టు లత లేచింది. “అసలే రెండో కాన్పు తల్లి నొప్పుల్లో ఉంది. మరి నేను వెళ్తాను.” అన్నది. విమల హృదయం తేలికైంది; కళ్ళు విచ్చుకున్నాయి.

ఒక్క లతమ్మను మాత్రం ఇచ్చింది జీవితం! ఇంటి దారి పట్టింది, “రాజా కి నచ్చచెప్పి,ఏ బండో కొనాలి. ఇల్లు ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ పోగొట్టుకోకూడదు”. ఆలోచిస్తూ ఇల్లు చేరింది. కాస్త ఘర్షణ పడ్డా అందరికీ సర్ది చెప్పి, దుబాయ్ ఫ్లైట్ ఎక్కింది విమల.

విమల, డా.హేమలత దుబాయ్ లోనే కలిసారు. ఒక రోజు హేమలత షాపింగ్ మాల్‌లో హఠాత్తుగా కళ్లు తిరిగి పడిపోతే, విమల చటుక్కున దగ్గరకొచ్చి, లేవనెత్తి, ఉపచారాలు చేసింది. ఆ తర్వాత స్నేహితులయ్యారు.

అక్కడ విమల ఒక సేఠ్ ఇంట్లో పని చేసేది.

గదులు,వంట బల్లలు శుభ్రం చేసేందుకు, కాకినాడ నుంచి వచ్చిందట. నమ్మకంగా, ఒళ్ళు దాచుకోకుండా పనిచేయడంతో వారు విమలను బేకరీ పనిలోకి మార్చారు. చాక్లెట్లు, క్రీం బిస్కెట్లు, అంజూర్ – ఖర్జూరంతో చేసే స్వీట్లు, ఇలా ఎన్నెన్నో బేకరీ పదార్థాల తయారీ విధానం నేర్చుకుంది. రెండు నెలలకోసారి బయటికి పంపేవారు ఓనర్లు. అలా బయటకు వచ్చినపుడే లత తారసపడింది.

హేమలత భర్త డాక్టర్. అక్కడ కాంట్రాక్టు మీద వచ్చారు. లత అప్పటికి ఎంబిబిఎస్ పాస్ అయింది.

కాకినాడ దగ్గర నవర విమలా వాళ్ళ సొంతూరు.

మేనమామనిచ్చి పెళ్లి చేసారు. మొగుడు రంగడు. నిత్యం తాగుడు, పేకాటతో నరకం చూపించేవాడు. విమల తొలి చూలు పురుడై, దిగబెట్టడానికి వచ్చిన విమల తల్లితో అక్క అని కూడా చూడకుండా సారె పెట్ట లేదని వాదులాడాడు. విమలను చితకబాది, కాలనీలో వనమాలచ్మి గుడి దాకా జుట్టు పట్టుకు లాక్కెళ్లి అతడు చేసిన అవమానం ఇంకా గుర్తే. ఒక్కరైనా అడ్డుపడని, ఆ పేట మనుషులంటే విమలకు విరక్తి కలిగింది.

అంతే. విమల అందర్నీ ఒదిలేసి గల్ఫ్ ఉద్యోగానికి వెళ్లింది. అప్పుడు తనఖా పెట్టిన చెవుల దుద్దులు తన తొలి అప్పు. ఆ తర్వాత కూడా అడపాదడపా అప్పు చేయక తప్పలేదు.

ఓసారి విమల తనతో పాటు పనిచేసే మరో మనిషిని నాన్న గుండె ఆపరేషన్ ఖర్చుకు డబ్బు పంపాల్సి వచ్చి డబ్బు అడిగింది. “విమలా! సొమ్ము గడించే వాళ్ళకే కష్టం తెలుస్తుంది. తేరగా బేంకులో వేస్తే అందరూ వాడుకుంటారు. నువ్విలా అప్పులు చేయడం అలవాటు చేసుకుంటే కష్టం” అంది.

“అహ! అప్పు కాదులే తాకట్టు!”అంది విమల.

“తేడా ఏమిటి?” అందామె.

“ఏదో వస్తువు మీద బంధంతో తొందరగా అప్పు తీర్చేందుకు” అంటూ, ఇష్టపడి కొనుక్కున్న కొత్త చైను ఆ అమ్మాయి చేతిలో పెట్టి, విమల డబ్బు తీసుకుంది. బేంకు ద్వారా తమ్ముడికి పంపింది. అప్పటికే గాజుల జత ఒకటి, అలనాటి నాలి తాడు ఇంకా తాకట్టు లోనే ఉన్నాయి.

తాకట్టును అప్పు కాదనుకోవడం భ్రమేనేమో! అప్పొక దాస్యం. అదో సుడిగుండం. ఏవో ఆలోచిస్తూ పడుకుంది విమల. విమల కొడుకు రాజాని తమ్ముడు, చెల్లి కుటుంబాలతో ఉంచింది. రాజా పదో తరగతయ్యాక జట్లు కట్టడం మొదలెట్టాడు. పని చేస్తున్నానంటాడు. ఏం చేస్తున్నాడో ఎవరికీ తెలీదు. పంపిన డబ్బులు తనకే డిపాజిట్ చేయించుకోవడం మరిగాడు. విమల తల్లి, చెల్లి ముందు కొన్నాళ్ళు వాడ్ని మందలించినా, ఆపై వాడినేం చేయలేకపోయారు. మిద్దె మీద గదిలోకి భోజనం పంపిస్తుంటారు.

విమల వచ్చినప్పుడు మాత్రం అంతా కలిసున్నట్టు నటన. ఆ రెండు నెలలు అందరూ ఆనందంగా ఉన్నట్టు రంగం సిద్ధం చేసేవారు.

కొన్నాళ్ళకి, రాజా ఇక చదవలేనని తెగేసి చెప్పాడు. విమలకి నచ్చచెప్పి, బ్యాంకు లోన్ తీయించి పేట లోనే నిత్యావసర వస్తువుల కొట్టు పెట్టాడు. ఇంతట్లో ఏదో ఎలక్షన్ వచ్చింది. ఈ రాజా లాంటి కుర్రాళ్ళు లోకల్ లీడర్ల జేబుల్లోకి చేరిపోతారు. వాళ్ళకి జెండాలు కట్టడం, ఫ్లెక్సీలు పెట్టడమే పననుకుంటే పొరపాటే. సొమ్ము, వస్తువులు వగైరా పంచడం, చేయక తప్పదు. సిగరెట్టు, తాగుడు అలవాటు పడతారు. అన్నిటికన్నా పెద్ద వ్యసనం బద్ధకం. రెండు వర్గాల మధ్య గొడవల్లో ఒకసారి రాజా అరెస్టై బైటికొచ్చాడు కూడానూ. చూచాయగా, రాజా వైఖరి విమలకీ తెలిసింది. కొడుకు మీద పెట్టుకున్న ఆశలన్నీ వృథా అయిపోయాయని విమల దిగులు.

ఇంతలో విమల ఇండియాకి వచ్చింది. ఓ వారం తర్వాత డా.హేమలత ను కలిసింది. ఆపాటికి పదేళ్ళు గా హేమలత దంపతులు, సిటిలో పేరున్న డాక్టర్లు గా నిలదొక్కుకున్నారు. పిచ్చాపాటీ మాట్లాడుకున్నాక విమల కూర్చున్నదల్లా వెనక్కు తిరిగింది.

నెమ్మదిగా చీర చెంగు పక్కకి తీసి, “ఇలా చూడండమ్మా!” అంది. వీపు మీద నల్లగా జెర్రె గొడ్డులా మచ్చలు. “అయ్యో ఏమైంది, విమలా “, అంటూ చేయి పెట్టి తడిమింది లత. చీర సర్దుకుని,తిరిగి కూర్చుని చెప్పింది విమల. ” మేం పని చేస్తున్న బేకరీలో ఎదో కల్తీ చేశారట, రైడ్ అయింది. పిండి కలిపే చోట ఉన్న వాళ్ళం మమ్మల్ని నలుగురిని పట్టుకుపోయి జైల్లో వేశారు. మా యజమాని కాస్తోకూస్తో దయ గలవాడై మమ్మల్ని విడుదల చేయించాడమ్మా”.

“అదేంటి? మీ ఓనర్ నేం చేయరా?”

“ఏం చేస్తారమ్మా! వాళ్ళు తప్పించుకుని, మమ్మల్ని ఇరికించేందుకే, పనిలో పెట్టుకుంటారు. ఇంకా నయం, మా ఓనర్ మంచివారు. మేం కాళ్లావేళ్లా పడి, నెమ్మదిగా మా వీసా, పాస్‌పోర్ట్ వాళ్ల దగ్గర అడుక్కుని వచ్చాం”, అంది విమల.

“అదేంటి? మీ వీసా, పాస్ పోర్టు మీ దగ్గర ఉండవా?”

“ఉండవమ్మా. వెళ్ళిన మొదటి రోజే ఆ రెండూ యజమాని దగ్గర అప్పచెప్పేయాలి. మనం రావాలంటే ఓనర్ సహకరించాల్సిందే”.

మందులు రాసిచ్చాక, “లతమ్మా! నేనిక దుబాయ్ పోను. నిన్న రాత్రి రాజాను గట్టిగా దులిపేశాను. వ్యాపారం దివాలా తీసింది. కొత్త వ్యాపారం పెట్టడానికి ఒప్పుకుంటే తప్ప నాతో కలిసి రానన్నాడు. పేగు తీపి కదమ్మా! అందుకనే వాడి చేత బేకరీ ఏదైనా పెట్టిస్తాను. ఆ చాక్లెట్లు, బిస్కెట్ల విద్య చేతిలో ఉంది కదా! ఇల్లు తాకట్టు పెట్టి, కొంచెం దూరంగా రాయుడు పాలెం దగ్గర సైట్ చూశాడట, అక్కడ వ్యాపారం పెడతాం.” అన్నది విమల.

ఆఖరి యుద్ధం చేయడానికి వెళ్ళే సైనికుడిలా కనబడింది విమల.”అసలే ముప్పొద్దులా కొడుకు దగ్గరే ఉంటానంటున్నావు. తాగితే వాడు మనిషి కాదు. ఏం చేస్తాడో ఏమో? జాగ్రత్త”, అన్నది హేమలత. ఇది జరిగిన కొన్నాళ్ళకి విమల నుంచి కబురు వచ్చింది. హుటాహుటిన లత,ఆమె భర్త వెళ్ళారు. ఎ.డి.బి.రోడ్ మలుపు తిరిగి, ముందుకెళ్ళారు. కాస్త, ఖాళీ స్థలం. ఒక షెడ్డు. టేబుల్స్ సర్దేసి, కుర్చీలన్నీ పైకెక్కించారు. ఖాళీ ప్లాస్టిక్ ట్రేలు నీలం,ఎరుపు రంగుల్లో గుట్టగా ఉన్నాయి. మంచినీళ్ళ బాటిల్స్ ఒక పక్క. కోడిగుడ్ల క్రేటర్స్ మరోపక్క. అక్కడక్కడా, వేస్ట్ బేస్కెట్లు పెంగ్విన్ ఆకారంలో నిల్చున్నాయి. భయంకరమైన నిశ్శబ్దం.

పెద్ద ఫ్లెక్సీ. రాజా గాడు నవ్వుతూ బైక్‌ని ఆనుకొని ఉన్న ఫోటో. నిలువెత్తున ఉందేమో, వాడే నుంచున్నాడా అన్నట్టుంది. లతను చూసి మనుషులు పక్కకు జరిగారు.లోపల గదిలో, విమల కూర్చునుంది. తలెత్తి చూసి, ఘొల్లుమని ఏడ్చింది. లత, విమల భుజం మీద చేయి వేసి “ఏమైంది?ఎలా జరిగింది?” అంటూ రుధ్ధ కంఠంతో అడిగింది.

విమల చెల్లి కాబోలు, “ఈ మధ్య రాజా బాగా తాగుతున్నాడమ్మా.నిన్న రాత్రి ఇంటికి రాలేదు. సుమారు తెల్లవారాక ఎవరో చూసి,చెప్తే పెద్దాస్పత్రికి మోసుకెళ్ళాం. అప్పటికే తల గాయం వల్ల ప్రాణాలు పోయాయని చెప్పేశారు.” మెల్లగా చెప్పింది. లతకు విమలనెలా ఓదార్చాలో అర్థం కాలేదు. ఇల్లు కుదవ బెట్టి బేకరి పెట్టారట.పని మొదలు పెట్టి, ఏడెనిమిది నెలలవ్వచ్చు.

“నా డబ్బు, నా కష్టం మంచివమ్మా! అవి తినేటోళ్ళకే రీతి, రివాజు లేవు” నిర్లిప్తంగా అంది విమల. విషాదం విమలను వదలనంటోంది.

“విమల మళ్ళీ తాకట్టులోకెళ్ళి పోయినట్టే! అటు ఉద్యోగం పోయింది.ఇటు బంధువులు రాబందులు “, అనుకుంది లత.

***

ఔను. ఆ విమలే, ఒకనాటి తాకట్టు విమలే. ఇవాళ స్థిరంగా నిలబడింది. తన డబ్బు మైక్రో ఫైనాన్స్‌కి మార్చింది. స్వంత వ్యాపారానికి పేటలో ఆడవాళ్లకి అప్పులిస్తుంది. తాకట్టుకు వస్తువుల బదులు వాటా ఇవ్వాలి. అంటే లాభం లో కాదు. వ్యాపారంలో.

ముడి సరుకు కొనడం, పనివాళ్ళ నియామకం, అద్దె, పన్నుల చెల్లింపు, ఇలా ఏ పనైనా తను కూడా పర్యవేక్షిస్తుంది. ఇచ్చిన వారికి మళ్ళీ అప్పివ్వదు. కానీ, వాళ్ళంతా ఒక సమూహంగా ఉంటారు. స్వయంగా ఆ యూనిట్లను తనిఖీ చేస్తుంది. సొమ్ము పొదుపు చేయడం ఆ ఆడవాళ్ళకి అలవాటు చేస్తుంది. ఈ కొత్త పద్ధతి అందరికీ నచ్చింది. ముఖ్యంగా మహిళలు, విమలని నమ్మి స్వయంగా బతకనేర్చారు. మంచి పేరొచ్చింది. ఆ మధ్య, వాళ్ళ పేటలో కౌన్సిలర్ మహిళా అభ్యర్ధి కోసం ఒక రాజకీయ పార్టీ వారు పిలిచి టికెట్ ఇస్తామన్నారు.

“టౌను సిటీ ఔతుంటే చితికిపోయే కుటుంబాల్లో ఒక రంగడు, ఒక రాజా ఉంటారు. నాలాటి విమల మటుకు ఉండకూడదు. ఏ పేట జనం నాకు కలిసి రాలేదో వాళ్ళకే దగ్గరవాలని నిర్ణయించుకున్నాను లతమ్మా! దీనికీ పదవికీ సంబంధం లేదు”, అంది దృఢంగా ఫోన్‌లో.

విమల తాకట్టు విడిపించుకుంది. ఇంకా చాలా మందికి దాని అవసరం రాకుండా చేస్తోంది. వచ్చే గురువారమే ఓపెనింగ్. “విమల మొత్తానికి సాధించింది”, ఇంటర్‌కమ్ బెల్ కొట్టింది డా.లత ఆలోచనల్లోంచి బైటపడి.