సినిమా, సంగీతం, కళలు, క్రీడలు – ఇలా ఏ రంగమైనా, అందులో విశేష ప్రతిభ కనబరిచిన అలనాటి కొందరు వ్యక్తుల గురించి, వారి జీవితంలోని కొన్ని విశిష్ట ఘటనల గురించి, ఉదాత్త ఆశయాలతో జరిగిన కొన్ని కార్యక్రమాల గురించి అరుదైన విషయాలను అపురూపమైన చిత్రాలతో ‘అలనాటి అపురూపాలు’ పేరిట సంచిక పాఠకులకు అందిస్తున్నారు లక్ష్మీ ప్రియ పాకనాటి.
~
నితిన్ బోస్:
భారతీయ చలనచిత్ర పరిశ్రమలో – ముఖ్యంగా బెంగాలీ, హిందీ చిత్రాలలో ప్రముఖ చిత్ర దర్శకుడు, సినిమాటోగ్రాఫర్, స్క్రీన్ రైటర్ అయిన నితిన్ బోస్ భారతీయ సినిమా రంగంలోని గొప్ప వ్యక్తులలో ఒకరిగా గుర్తించబడ్డారు. ఆయన 1897లో కలకత్తాలో జన్మించారు. ఆయన ఫోటోగ్రాఫర్‌గా తన ప్రయాణాన్ని ప్రారంభించారు. పాథెఫోన్ రికార్డింగ్ సిస్టమ్స్‌కు పంపిణీదారుడు, టాకింగ్ మెషిన్ హాల్ యజమాని అయిన తన తండ్రి హేమేంద్ర మోహన్ బోస్ నుండి ఫోటోగ్రఫీ నేర్చుకున్నారు. తనకి ఇరవై ఏళ్ళ వయసు వచ్చేనాటికి, నితిన్ బోస్ 1921 గ్రేట్ ఛారియట్ ఫెస్టివల్ వంటి న్యూస్‌రీళ్లను చిత్రీకరించి, వాటిని ఇంటర్నేషనల్ న్యూస్‌రీల్ కార్పోరేషన్ వంటి ఏజెన్సీలకు విక్రయించడం ప్రారంభించారు.
1927లో జైగోపాల్ పిళ్లై గారి ‘పునర్జన్మ’ సినిమాతో సినిమాటోగ్రాఫర్గా ఆయన చలనచిత్ర రంగ ప్రవేశం జరిగింది. ఆయన 1930లో న్యూ థియేటర్స్‌లో చీఫ్ టెక్నికల్ అడ్వైజర్, కెమెరా డిపార్ట్‌మెంట్ హెడ్‌గా చేరారు. తరువాత, ఆయన బొంబాయికి వెళ్లి అనేక హిందీ చిత్రాలకు దర్శకత్వం వహించారు, ఇవి క్లాసికల్ ఇండియా సినిమా యొక్క కళాఖండాలుగా మారాయి. భారతీయ చిత్రాలలో మొదటిసారిగా ప్లేబ్యాక్ గానం బోస్ దర్శకత్వం వహించిన చిత్రాలలో 1935లో ఉపయోగించబడింది: మొదట బెంగాలీ చిత్రం ‘భాగ్య చక్ర’లో మరియు తరువాత అదే సంవత్సరం దాని హిందీ రీమేక్ ‘ధూప్ ఛావోఁ’లో. అంటే, ఆయన మొదటిసారిగా భారతీయ సినిమాలో ప్లేబ్యాక్ గానాన్ని ప్రవేశపెట్టారు. అందువల్ల, ఆయన భారతీయ సినిమాలో ఒక మార్గదర్శకుడు. హిందీలో – ప్రెసిడెంట్ (1937), దుష్మన్ (1939), లగన్ (1941), మిలన్ (1946), దీదార్ (1951), వారిస్ (1954), గంగా జమ్నా (1961) వంటివి వారి అత్యంత ప్రసిద్ధ చిత్రాలు.
1977లో నితిన్ బోస్ దాదాసాహెబ్ ఫాల్కే అవార్డును అందుకున్నారు. న్యూ థియేటర్స్‌లో సినిమాటోగ్రాఫర్గా ఆయన చేసిన పని ఆయన దశల్లో అత్యంత ఫలవంతమైనది – ఆయన తీసిన చిత్రాలలో ఎక్కువ భాగం దేబకి కుమార్ బోస్ (‘చండిదాస్’, 1932; ‘మీరాబాయి’, 1933) ప్రేమాంకుర్ అతోర్థి (‘దేనా పాయోనా’, 1931; ‘సుబా కా సితారా’, ‘పునర్జన్మ’, రెండూ 1932) చిత్రాల తొలి విజయాలు. ముఖ్యంగా, నితిన్ బోస్ ఈ కాలంలో మోహన్ భావ్నాని స్వతంత్రంగా నిర్మించిన ‘శకుంతల’ (1931) చిత్రాన్ని కూడా చిత్రీకరించారు. ఇంకా ముఖ్యంగా, రవీంద్రనాథ్ ఠాగూర్ డాన్స్ డ్రామా ‘నతిర్ పూజ’ (1932) చిత్రానికి ఆయననే సినిమాటోగ్రాఫర్గా ఎంచుకున్నారు. కలకత్తాలోని న్యూ ఎంపైర్‌లో ప్రదర్శించబడిన ఈ సినిమా, దిగ్గజ కవికి సినిమాతో ప్రత్యక్షంగా సంబంధం ఉన్న ఏకైక చిత్రంగా చరిత్రలో నిలిచిపోయింది. దేబకి బోస్ న్యూ థియేటర్స్ నుండి నిష్క్రమించిన తర్వాత, నితిన్ బోస్ సినిమాటోగ్రాఫర్‌గానే కాకుండా స్టూడియో ప్రధాన దర్శకులలో ఒకరిగా మారాడు. ఆయన దర్శకత్వం వహించిన తొలి చిత్రం ‘చండీదాస్’ (1934), దేబకి బోస్ 1932 వెర్షన్ యొక్క రీమేక్. ఇందులో కె.ఎల్. సైగల్ తొలిసారిగా ఓ ప్రముఖ పాత్రను పోషించారు.
న్యూ థియేటర్స్‌లో ఆయన దర్శకత్వం వహించిన అన్ని ఇతర చిత్రాలకు, నితిన్ బోస్ స్వయంగా సినిమాటోగ్రాఫర్గా పనిచేశారు. అవి – ‘దీదీ/ప్రెసిడెంట్’ (1937), ‘దేషర్ మతి/ధర్తీ మాతా’, ‘దుష్మాన్/జిబన్ మారన్’ (రెండూ 1938), ‘లగాన్/పరిచయ్’ (1941). దేబకి బోస్ గారి కవితాత్మక, కొన్నిసార్లు మార్మిక దృష్టికి భిన్నంగా, నితిన్ బోస్ తన తరువాతి చిత్రాలలో కొంత వాస్తవికతను ప్రవేశపెట్టడానికి ప్రయత్నించారు, ఇది అతని శిష్యుడు బిమల్ రాయ్ తొలి చిత్రాలలో చూడవచ్చు.
బాంబే టాకీస్ బ్యానర్‌లో ఆయన నిర్మించిన తొలి చిత్రం ‘నౌకాడూబీ’ (1947). రవీంద్రనాథ్ ఠాగూర్ రాసిన అదే పేరుతో వచ్చిన నవల ఆధారంగా ఈ చిత్రం నిర్మించారు. ఈ చిత్రం హిందీ వెర్షన్ పేరు ‘మిలన్’, దీనిలో దిలీప్ కుమార్ ప్రధాన పాత్రలో నటించారు. తన తదుపరి చిత్రం ‘దృష్టిదాన్’ (1948) లో నితిన్ బోస్ ఉత్తమ్ కుమార్‌ను పరిచయం చేశారు, తరువాతి కాలంలో కుమార్ బెంగాలీ సినిమా సూపర్ స్టార్ అయ్యారు. 1960లలో, బోస్ ఫిల్మిస్తాన్ బ్యానర్‌లో అనేక సినిమాలకు దర్శకత్వం వహించారు. నితిన్ బోస దర్శకత్వంలో దిలీప్ కుమార్, నిమ్మీ, నర్గీస్, అశోక్ కుమార్ నటించిన ‘దీదార్’ ఒక కళాఖండంగా నిలిచింది. నితిన్ బోస్ దర్శకత్వం వహించిన ‘గంగా జమ్నా’ (1961) ఇప్పటికీ భారతీయ సినిమా చరిత్రలోని ఆల్-టైమ్ బ్లాక్‌బస్టర్‌లలో ఒకటిగా పరిగణించబడుతుంది.
నితిన్ బోస్ 1986 ఏప్రిల్ 14న (88 సంవత్సరాల వయసులో) కలకత్తాలో తుది శ్వాస విడిచారు.
పాకనాటి లక్ష్మీ ప్రియ, బాల్యం నుండే పాత సినిమాలు, సంగీతం పట్ల అభిరుచి కలిగి ఉన్నారు. చలన చిత్రాల విషయ సేకరణకర్త అయిన తన తండ్రిగారి నుండి ఎన్నో సంగతులు తెలుసుకున్నారు, నేర్చుకున్నారు. ఈ సంప్రదాయాన్ని ఆమె సోదరుడు కొనసాగిస్తున్నారు, వారి ఇల్లు సేకరణల నిధి. పుస్తక పఠనం పట్ల ఆసక్తిగల లక్ష్మీ ప్రియ నిత్య విద్యార్థిగా ఉండడానికి ఇష్టపడతారు. ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం నుండి ఎం.ఎస్.సి జువాలజీలో బంగారు పతకం సాధించారు. అదే విశ్వవిద్యాలయం నుండి ఎంబిఎ చేశారు. ఒక బిజినెస్ స్కూల్‌లో మార్కెటింగ్ బోధించారు. సున్నితమైన ఆరోగ్యం కారణంగా ఉద్యోగాన్ని విడిచిపెట్టారు. ప్రస్తుతం – పాతకాలపు అభిమానుల ఆనందం కోసం, వారు పాత చిత్రాలు, పాటలు మరియు సమాచార పోస్ట్‌లను ఆస్వాదించేందుకు ఫేస్‌బుక్‌లో మ్యూజిక్ గ్రూప్స్ నిర్వహిస్తున్నారు.
*
*